به نام خدا


یکی از بزرگ‌ترین پرسش‌های مطرح برای بشر همواره این بوده که آیا در سایر نقاط کیهان، موجودات زنده و به‌ویژه موجودات هوشمند وجود دارد یا خیر. در سال‌های اخیر و به لطفِ بهره‌گیری از تجهیزات مدرن و بسیار دقیق علمی و نجومی، بیش از هر زمان دیگر به پاسخ این پرسش بنیادی نزدیک شده‌ایم.
سال‌ها است که وجود مولکول‌های پیچیده در فضای بین‌ستاره‌ای به اثبات رسیده و تعداد چنین مولکول‌هایی به بیش از ۲۵۰ نوع می‌رسد. این‌ها عمدتا مولکول‌‌های آلیِ آسیکلیک یا رادیکال‌های با زنجیره کربنی هستند؛ تعدادی مولکول حلقوی با ۵ تا ۱۰ اتم کربن نیز بین این مولکول‌های کشف‌شده به چشم می‌خورد. کاوش‌های سطح مریخ از وجود آب فراوان در گذشتۀ این سیاره حکایت دارد که آثار رودخانه‌ای و دریاچه‌ایِ بسیاری را بر سطح آن به جا گذاشته است؛ و لایه‌های رسوبی و ساختارهایی که ناشی از جریان و فرسایش آب است در این سیاره به‌خوبی مشاهده گردیده است. اکنون می‌دانیم که حتی در برخی از اقمار منظومه شمسی (به‌ویژه قمر اروپا) اقیانوسی از آب فراوان در زیر پوستۀ ضخیمی از یخ وجود دارد که گرمای خود را از درون قمر، و نه از خورشید کسب می‌کند. حتی در چنین شرایطی احتمال وجود حیات منتفی نیست، زیرا حیات در اعماقِ اقیانوس‌های زمین که نور خورشید به آن نمی‌رسد با تکیه بر منابع انرژی ناشی از جریان‌های گرمایی (هیدروترمال) شناسایی شده است.
بنابراین ما در عصری زندگی می‌کنیم که هر لحظه احتمال می‌رود شناساییِ حیات فرازمینی اعلام گردد. هم‌اکنون «تلسکوپ فضایی جیمز وب» در حال طیف‌نگاریِ بسیار دقیق از جوِّ برخی سیارات فراخورشیدی است و حتی وجود اکسیژن، آب، کربن‌دی‌اکسید و برخی ترکیبات دیگر که به نحوی با حیات مرتبط می‌باشند به‌وسیلۀ این تلسکوپ به اثبات رسیده است.
با توجه به مسائل متنوع میان‌رشته‌ایِ مرتبط با مسئله حیات در کیهان، در دهه‌های اخیر شاخۀ جدیدی از علم به نام آستروبیولوژی (اخترزیست‌شناسی) پا به عرصه وجود نهاده که متأسفانه در کشور ما تقریباً ناشناخته است. کتاب حاضر یکی از مستندترین و بهترین کتاب‌های موجود در این زمینه می‌باشد که مسائل مختلف نجومی، زیست‌شناختی و بیوشیمیِ مرتبط با حیات کیهانی را به تفصیل مورد بررسی قرار می‌دهد. بیان ساده به همراه تصاویر گویا و جذاب، این کتاب را به یک اثر خواندنی تبدیل کرده است. من از دوست گرامی جناب آقای غلامرضا شاه‌علی تقاضا کردم که با قلم شیوا و دقیق خود این اثر با ارزش را به فارسی برگردانند تا مورد استفاده علاقه‌مندان فارسی‌زبان قرار گیرد و ایشان با صرف وقت و همت بالا این مهم را به خوبی به انجام رساندند و حاصل زحمات ایشان پیش روی شماست. امیدوارم استفاده خوانندگان و افزایش دانش عمومی در این زمینه بخشی از پاداش زحمات این دوست گرامی باشد.


نعمت الله ریاضی
تهران
مهرماه ۱۴۰۲