نجوم و کیهان‌شناسی

دانشمندان دریافته اند که جو زهره اساساً متشکل است از دی­اکسید کربن و مقدار کمی نیتروژن، با جرمی 93 برابر اتمسفر زمین. همین باعث شده که فشار در سطح زهره حدود 92 برابر فشار در سطح زمین باشد. ابرهای ضخیمی از دی­اکسید گوگرد وجود دارد و ممکن است حتی باران­هایی از اسید سولفوریک در بالای جو ببارد! با وجود این، با توجه به دمای سطحی بیش از ۴۶۰ درجه سانتیگراد، این باران هرگز به سطح زهره نخواهد رسید. علت این دمای بسیار بالا، اثر گاز گلخانه­ای ناشی از جو مملو از دی­اکسید کربن است.

تصور می­شود که ساختمان درونی زهره شبیه به زمین باشد، با هسته، گوشته و پوسته. احتمالاً عدم حرکت صفحات پوسته باعث گردیده که هسته آن به­اندازۀ زمین سرد نشود و قسمتی از آن به­صورت مایع باشد. زهره تقریباً همزاد زمین است با قطری تنها  ۶۵۰ کیلومتر کمتر و جرمی معادل 5/81% جرم زمین. احتمالاً زمانی اتمسفر آن به جو زمین شبیه­تر بوده، اما تحول آن­را به مسیری بسیار متفاوت برده است!

کتاب درآمدی بر نجوم و کیهان شناسی صفحه ۱۱۷ و ۱۱۸

بسیاری از اطلاعات ما پیرامون زهره ­از راه مشاهدات به­وسیلۀ فضاپیما به­دست آمده است. در دسامبر 1962، فضاپیمای مارینر 2 از فاصلۀ حدود ۳۵۰۰۰۰ کیلومتری از سطح آن عبور کرد. مشاهدات فروسرخ و ریزموج نشان داد که علیرغم این­که فراز ابرها بسیار سرد است، سطح آن در دمای حداقل ۴۲۵ درجه سانتیگراد قرار دارد. این فضاپیما نشانه­ای از میدان مغناطیسی نیافت.

روس­ها بارها تلاش کردند تا فضاپیمایی را بر سطح زهره بنشانند. این کار در ابتدا با شکست مواجه می­شد. هیچکس پیش­بینی نمی­کرد که فشار جو در آنجا صد بار بیشتر از زمین باشد. نتیجه آن بود که چترهای فرود در ابتدا بیش­ از حد بزرگ انتخاب می­شد. این امر فرود فضاپیما را بسیار کند می­کرد و در نتیجه باطری­ها قبل از رسیدن به سطح سیاره تخلیه می­شدند. فضاپیماهای دیگر بر اثر فشار بسیار زیاد در پایین جو مچاله شدند. بالاخره در سال 1970، وِنِرا 7 به سطح سیاره رسید و به مدت 23 دقیقه اطلاعات دما را ارسال نمود و سپس ونرای 9 و 10 اولین تصاویر را از سطح آنجا ارسال کردند. این تصاویر سطحی از سنگ­های پراکنده و تخته­سنگ­هایی بازالت­گونه را نشان می­داد. در سال 1985 و در مسیر رصد دنباله­دار هالی، دو فضاپیمای روسی وِگا کاوشگرهایی را با بالون به درون اتمسفر زهره ارسال کردند. این کاوشگرها با پرواز در ارتفاع حدود 53 کیلومتری از سطح، وجود بادهای قوی در جو بسیار متلاطم را نشان دادند.

کتاب  "درآمدی بر نجوم و کیهان شناسی" صفحه ۱۱۶ و ۱۱۷

زهره زمانی دو نام داشت، ستارۀ شامگاهی یا هسپروس (Hesperus) و ستارۀ صبح یا فوسفروس (Phosphorus)؛ زیرا که گاهی در حال درخشش در شرق پیش از سپیده­دم است و در وقت دیگری در حال درخشش در غرب پس از غروب خورشید. گفته می­شود که یونانیان ابتدا آنها را دو جسم متفاوت می­پنداشتند، اما بعدها با نظر بابلیان مبنی بر یکی بودن آنها هم­عقیده شدند^[1].

زهره با قدری نزدیک به 4-  روشن­ترین جرم سماوی در آسمان بعد از ماه است (شکل بالا). همانگونه که در فصل اول نشان داده شد، اندازۀ زاویه­ای زهره، به­ دلیل گردش به­دور خورشید، تا 5 برابر تغییر می­کند. با این وجود وقتی که از زمین دورتر است و بالطبع اندازۀ زاویه­ای کوچک­تری دارد، درصد بیشتری از سطح آن روشن دیده می­شود (فلش زیر را ببینید). این دو اثر همدیگر را تا حد زیادی خنثی می­کنند و در نتیجه زهره برای چندین ماه در روشنایی نزدیک به قدر 4- باقی می­ماند. زهره به­دلیل آلبدوی بالا و انعکاس 70%  نور خورشید روشن به­نظر می­رسد. این انعکاس ناشی از سطح کاملاً پوشیده از ابر آن است.

http://astro.unl.edu/classaction/animations/renaissance/venusphases.swf

 در هر 120 سال دو بار، و به فاصلۀ 8 سال از یکدیگر، گذر زهره از مقابل خورشید دیده می­شود. (در قرن 21، سال­های 2004 و 2012. شکل زیر را ببینید.) این گذرها از لحاظ تاریخی بسیار مهم بودند؛ زیرا روشی را برای محاسبۀ فاصلۀ زهره، و به دنبال آن و براساس قانون سوم کپلر، اندازه­گیری واحد نجومی فراهم می­آوردند. کشف استرالیا توسط کاپیتان کوک به دنبال سفر علمی وی به جزیره تاهیتی ((Tahiti، جزیره­ای واقع در جنوب اقیانوس آرام، جهت رصد گذر سال  1768 زهره اتفاق افتاد.